Położona na północnym szlaku pielgrzymkowym Camino de Santiago Santillana del Mar to piękna miejscowość średniowieczna, skupiająca się wokół kolegiaty Santa María. Dzięki swym wieżom obronnym i renesansowym pałacom Santillana jest jednym z najważniejszych zespołów zabytków w Kantabrii.
Jednak największy skarb znajduje się na obrzeżach tej kantabryjskiej miejscowości. Jest nim Jaskinia Altamira, uważana za „Kaplicę Sykstyńską paleolitu” i wpisana na listę światowego dziedzictwa.
Na atrakcje tej uznanej za zabytek narodowy miejscowości składają się także lokalna kuchnia oraz otaczające ją niesamowite krajobrazy naturalne.Północna Droga św. Jakuba tradycyjnie przebiega przez jedną z najlepiej zachowanych enklaw średniowiecznych w Kantabrii: Santillana del Mar. Chcąc dotrzeć do tej miejscowości, pielgrzymi udający się do Santiago de Compostela musieli przekroczyć ujścia Pas i San Martín de la Arena.Początki miejscowości sięgają VIII wieku. Właśnie wtedy średniowieczna wioska zaczęła rozwijać się wokół kolegiaty Santa Juliana – budynku, który następnie nadał nazwę dzisiejszej Santillana del Mar.Centrum uznanej za zabytek narodowy miejscowości nadal stanowi kolegiata, którą uważa się za jeden z najlepszych przykładów architektury romańskiej w Kantabrii. Zbudowana w XII wieku w miejscu starej pustelni, przyciąga uwagę krużgankiem ze wspaniałymi kapitelami, zdobionymi motywami figuralnymi, a także ciekawą fasadą z rzeźbami oraz Pantokratorem (wizerunkiem Chrystusa oprawionym w strukturę o migdałowym kształcie).Przemieszczając się Calle Santo Domingo, główną ulicą Santillany, można dotrzeć do starówki, która przez wieki zachowała się w idealnym stanie. Jej malownicze, brukowane uliczki otaczają okazałe budynki, z których większość zbudowana została na przestrzeni od XIV do XVIII w.Z epoki średniowiecza pochodzą wieża Merino (XIV w.) i wieża Don Borja (XV w.), uważane za najstarsze budynki cywilne w miejscowości. Można tu także podziwiać imponujące pałace renesansowe, takie jak pałac Velarde, oraz barokowe rezydencje, z których wyróżniają się Casa de Valdivieso, Casa de los Villa czy też ta należąca do arcyksiężnej Austrii. Jednak pomimo różnorodności występujących tu stylów architektonicznych, Santillana tworzy pełną harmonii, spójną całość.Parador de Gil BlasPoza wspomnianymi wcześniej wieżami Merino i Don Borja, na głównym placu Santillany znaleźć można jeszcze inne budynki o dużej wartości historycznej, takie jak El Águila, La Parra, gmach ratusza oraz XVII-wieczny pałac Barreda-Bracho, który został przekształcony w Parador de Turismo.Na przestrzeni całej swojej historii posiadłość ta związana była z rodem wspomnianej rodziny szlacheckiej. W latach dwudziestych ubiegłego wieku hrabia Güell odrestaurował budynek i przekształcił go w ważny ośrodek kulturalny i literacki, w którym odbywały się przedstawienia teatralne i letnia szkoła. Ostatecznie w połowie lat czterdziestych XX w. budynek stał się częścią powstającej wówczas sieci Paradores.Ciosane kamienie, balkony z kutego żelaza i tarcza z herbem to główne elementy fasady rezydencji utrzymanej w typowym dla regionu stylu szlacheckim.Równie przyjemne jak zwiedzanie wszystkich zakątków Santillany del Mar jest poznawanie jej kuchni. W miejscowości tej można spróbować niektórych z najważniejszych potraw składających się na różnorodną tradycję kulinarną Kantabrii, w tym specjałów zarówno z okolic nadmorskich, jak i z terenów górzystych. Na szczególną uwagę zasługują cocido lebaniego i cocido montañés (gotowane potrawy na bazie fasoli, mięsa i kapusty), polędwica cielęca, morszczuk z zielonymi szparagami i morlesz. Uzupełnieniem oferty kulinarnej są tu smaczne sery produkowane w całej prowincji, charakterystyczne dla Santillany ciasto biszkoptowe oraz sobaos pasiegos (wypieki na bazie masła, mąki i jajek) z pobliskiej Vega del Pas.OkoliceDoskonała położenie Santillany del Mar umożliwia liczne wycieczki. Zaledwie 2 km od tej miejscowości znajduje się jaskinia Altamira, uważana za „Kaplicę Sykstyńską paleolitu” i wpisana na listę światowego dziedzictwa. Nieopodal mieści się Muzeum Altamira, nowoczesny kompleks, w którym można podziwiać neo-jaskinię z wierną kopią motywów malarskich przedstawionych w oryginalnej jaskini.Innym sposobem na spędzenie wolnego czasu jest wizyta w Ogrodzie Zoologicznym Santillana, w którym żyje wiele różnych gatunków zwierząt.Okolice Santillany del Mar pozwalają cieszyć się także bogatym dziedzictwem przyrodniczym Kantabrii. Można tu odwiedzić Park Przyrody Cabárceno, gdzie zwierzęta żyją w półwolnych populacjach, albo udać się na wycieczkę szlakiem Cares w samym Parku Narodowym Picos de Europa. U podnóża tego pasma górskiego położony jest hotel Parador de Fuente Dé, który jest dobrym miejscem na nocleg.Inne tereny Kantabrii, które znajdują się pod ochroną, to obszary chronionego krajobrazu Oyambre, Peña Cabarga i Saja-Besaya.Kolejną atrakcją dla odwiedzających Santillanę jest wybrzeże, na którym można łowić ryby i podziwiać wspaniałe plaże Santa Juliana i Ubiarco. Ponadto wzdłuż pięknej linii brzegowej Kantabrii, kilka kilometrów od Santillany, znajdują się inne miejscowości, takie jak Suances, położone nad estuarium o tej samej nazwie, czy Cóbreces, które oprócz pięknej plaży może poszczycić się opactwem cystersów. Wreszcie Comillas z imponującym kompleksem architektury popularnej, w którym wyróżnia się stary rynek i kościół parafialny. Do najważniejszych budynków należy tu gmach Uniwersytetu Papieskiego, a także El Capricho, dzieło modernistycznego architekta Antonio Gaudiego, i neogotycki pałac Sobrellano, dawna rezydencja markiza Comillas.
